به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما ،سه زرافه‌ای که سال ۹۷ به ایران آمده بودند، هر سه تلف شدند و از مرگ آخرین زرافه آفریقایی چند هفته‌ای بیشتر نگذشته است. حالا در جدیدترین خبر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ملارد از ممنوعیت ورود بازدیدکنندگان به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت تا اطلاع بعدی خبر داده است. این ممنوعیت اما برای فعالان و دوستداران حیوانات حسی توام با بیم و امید دارد. آنها از سازمان محیط زیست، شفافیت در عملکرد و نام بردن از موارد دقیق تخلف را می‌خواهند؛ اتفاقی که تاکنون رخ نداده است.
فهرست مرگ و میر و در باغ وحش صفادشت در سال‌های گذشته بالا بوده است. سال ۹۸ مرگ یکی از سه ببر این مجموعه خبرساز شد. آن زمان گفتند «حیوان به طور ناگهانی و مشکوکی مرده است.» این مجموعه پارسال هم شیری دریایی به نام «بوریس» را از دست داد. این شیر دریایی تنها بازمانده دلفیناریوم برج میلاد بود که پس از مرگ یک دلفین، برای همیشه تعطیل شد. اما بدترین تصاویر مربوط به گورخرهای وارداتی این مجموعه و البته زرافه‌هایی بود که حالا از مرگ آخرین آنها چند هفته بیشتر نمی‌گذرد.
تصویر سه زرافه باغ وحش صفادشت، نیمه خرداد ۹۷، با تبلیغات بسیار برای فروش بلیت‌های این مجموعه منتشر شد: ورود نخستین زرافه‌ها به ایران. در آن زمان علیرضا شرفی، مدیر باغ وحش گفته بود که با دیدن زرافه‌هایی در یکی از باغ وحش‌های روسیه، تصمیم گرفته دو زرافه ماده و یک نر یک‌ساله را از مرکز تکثیر زرافه در آفریقای جنوبی خریداری کند.
آنها را در جایگاهی یک هکتاری نگهداری می‌کردند و بازدیدکنندگان خیلی زود متوجه شدند که از زرافه‌ها یکی کم شده است. باغ وحش ابتدا ماجرا را کتمان و در تبلیغات بعدی، این بار مردم را به تماشای دو زرافه دعوت می‌کرد اما سرانجام در سال ۹۸ رسانه‌ها خبر دادند که این حیوان تلف شده و سازمان هم تایید کرد که آن زرافه چند روز بعد از انتقال به باغ وحش مرده است و بعد هم تصویر عجیب کالبدشکافی زرافه دست به دست شد.
این اتفاقات در نهایت باعث شد تا مهناز مدیریان، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ملارد با اعلام خبر تعطیلی این مجموعه بگوید: «با توجه به رعایت نشدن ضوابط محیط زیستی در مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت و مغایرت محل‌های نگهداری گونه‌ها با استانداردها و دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین عدم اقدام موثر توسط مسئولان مربوطه در راستای رفع نواقص محل‌های نگهداری گونه‌های حیات وحش و از طرفی تلف شدن تعدادی از گونه‌ها در این مرکز و جریحه دار شدن افکار عمومی، مطابق دستور مراجع قضایی شهرستان، ورود بازدیدکنندگان به مرکز نگهداری حیات وحش صفادشت تا اطلاع ثانوی ممنوع شد.»
علی کشمیری: وضعیت بسیار غیرشفاف است و در چنین شرایطی نمی‌توان به بهبود شرایط امیدوار بود. از سوی دیگر، زمانی که باغ وحش باز بود و بازدید مردم جریان داشت، با چنان وضعیت نابسامانی در مقابل دیدگان مردم روبه‌رو بودیم، حالا که قرار است درهای باغ وحش بسته شود هیچ معلوم نیست پشت دیوارهای باغ وحش چه اتفاقی خواهد افتاد
او با بیان اینکه رعایت نکردن استانداردهای ملاک عمل به رغم صدور اخطاریه‌های محیط زیستی و بازدیدهای مستمر، در سال جاری منجر به تلف شدن گونه‌های جانوری در این مرکز شده است، گفت: «تا زمان رفع نواقص و اصلاح محل‌های نگهداری مطابق با استانداردها و دستورالعمل‌های ابلاغی سازمان حفاظت محیط زیست، پیگیری‌های لازم توسط این اداره صورت خواهد پذیرفت.»
شکایت‌های بی‌جواب
اردیبهشت سال ۱۴۰۰ بود که خبر آمد سازمان حفاظت محیط زیست از این باغ وحش شکایت کرده است. این شکایت بعد از مرگ گورخرهای وارداتی رخ داد. یازده اردیبهشت ماه پارسال بود که فیلم‌هایی از انتقال گورخرها منتشر شد و بسیاری را در بهت فرو برد. بعد از آن خبر آمد که یکی از گورخرها مرده است و صاحب باغ وحش هم دلیل این اتفاق را «استرس بیش از حد و ایجاد عفونت داخلی حین انتقال و وقفه بدون دلیل در گمرک بازرگان» و همچنین «حمله کارتن‌خواب‌ها و اراذل و اوباش» عنوان کرد.
دو هفته بعد از آن، گورخر دومی هم از دست رفت. با مرگ دومین گورخر و انتشار فیلمی از آزار این حیوانات از سوی مدیر مجموعه، اداره محیط زیست استان تهران خبر از شکایت از مجموعه صفادشت داد. شکایت از این مجموعه در حالی انجام گرفت که به گفته محمد داس‌مه، وکیل دادگستری و فعال محیط زیست، در خرداد ۱۳۹۹، شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی کشور، طی نامه شماره ۴۷۸ اعلام جرمی را خطاب به دادستان عمومی تهران درباره فعالیت این باغ وحش داشت.
او می‌گوید که در بخشی از این اعلام جرم آمده است: «نظر به تسریع و دستور مندرج نامه سازمان حفاظت از محیط زیست شهرستان تهران، هرگونه استفاده از حیوانات در باغ وحش‌ها جهت اجرای نمایشی ممنوع است و نیز با عنایت به اینکه هرگونه لمس کردن و بازی با حیوانات برای بخشی از مردم دلپذیر است و چنین میلی باعث تقاضا شده است، اما ترویج این روحیه به چرخه بی‌پایان دست‌آموز کردن حیوانات به منظور جذب بازدیدکننده بیشتر و نهایتا باعث قاچاق و فروش حیوانات بومی غیربومی می‌شود…. لذا خواهشمند است ضمن تعقیب قانونی تخلفات و جلوگیری از تبلیغات در این زمینه و جمع‌آوری بیلبوردها و تابلوهای تبلیغاتی، دستور فرمایید هیئتی مستقل با بررسی پرونده‌های گمرکی که اساسا فلسفه مقابله با قاچاق را بر عهده دارند، نحوه ورود این حیوانات به خاک کشور را بررسی قضایی کنند.»
این درخواست در سال ۹۹ ثبت شد و بعد از آن هم به دادگاه ملارد ارجاع داده شد اما چندان مورد توجه قرار نگرفت و حالا داس‌مه می‌گوید: «این مجموعه در نهایت به دو دلیل عدم رفع نقص موارد قبلی و تلف شدن گونه‌های حیات وحش تعطیل اعلام شده است. چرا که حفظ محیط زیست از مصادیق حقوق عامه و موضوع ماده ۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری تلقی می‌شود. دادستان باید در راستای مواد ۲۲ و ۲۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری به این موضوع ورود کند و نظارت لازم قضایی را از طریق دادیار دادسرای دیوان عالی کشور در این موضوع اعمال کند تا شاهد رفع ایرادات وارد شده باشیم.»
اطلاعیه بستن باغ وحش پر از ابهام است
مشکلات باغ وحش‌ها در سال‌های گذشته پرتکرار بوده و با این حال سازمان حفاظت محیط زیست رسیدگی چندانی به این ماجرا نداشته و شفاف‌سازی برای عملکرد این مجموعه‌ها هم در میان نبوده است. سال گذشته و بعد از مرگ «نادیا» خرس بلوچی، شهاب‌الدین منتظمی، مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش به «پیام ما» گفت: «از میان ۷۵ باغ وحش فعال در کشور، در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آنها از شرایط استاندارد ندارند سال گذشته ضرب‌العجلی برای رسیدگی به وضعیت باغ وحش‌ها تعیین کردیم و دستورالعملی برای استاندارد کردن فعالیت آنها تدوین شد اما کرونا عاملی شد که این ضرب‌العجل به تعویق بیفتد. چرا که همه این باغ وحش‌ها با درآمد شخصی اداره می‌شوند و به دلیل کرونا اغلب آنها تعطیل بودند و همین در روند کارشان اخلال ایجاد شد.»محمد داس‌مه، وکیل دادگستری: دادستان باید در راستای مواد ۲۲ و ۲۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری به این موضوع ورود کند و نظارت لازم قضایی را از طریق دادیار دادسرای دیوان عالی کشور در این موضوع اعمال کند تا شاهد رفع ایرادات وارد شده باشیم
منتظمی تاکید دارد که مسئله استاندارد کردن باغ وحش‌ها در دستور کار قرار دارد و برای همین هم سامانه‌ای طراحی شده که همه مراکز ملزم به حضور در آن هستند و هرچند ماه یکبار باید از وضعیت گونه‌هایی که دارند اطلاع دهند. این سامانه هنوز وارد کار نشده و به گفته علی کشمیری، فعال حوزه حقوق حیوانات، اراده‌ای برای انجام چنین کاری وجود ندارد. او به «پیام ما» می‌گوید که باغ وحش صفادشت هم کلکسیونی از تخلفات را از سال‌های گذشته تاکنون عرضه کرده است. از مرگ و میر زرافه‌ها، تا از بین رفتن یک قلاده ببر در سال ۹۸ و مرگ شیر دریایی‌ای که از دلفیناریوم برج میلاد گرفته بودند در سال ۱۴۰۰. همچنین انجام حرکات نمایشی با گربه‌سانان مشابه سیرک حیوانات از ابداعات این باغ وحش بوده است و این اتفاقات بارها در سال‌های گذشته نیز تکرار شده و از همه آنها بدتر مرگ گورخرهایی بود که سر و صدای بسیاری هم به پا کرد: «این موارد، تنها مواردی هستند که ما از آنها مطلعیم. ما نمی‌دانیم چه تعداد حیوان در این باغ وحش وجود دارد و چه تعداد از دست رفته‌اند. حیوانات کوچک، پرندگان، آبزیان و… به راحتی ممکن است از بین رفته باشند و کسی هم مطلع نشده باشد.»
به گفته او، ما هیچ آماری از تعداد حیوانات در باغ وحش‌ها نداریم. بانک اطلاعاتی برای دسترسی عموم و فعالان وجود ندارد و در کنار همین نبود شفافیت هم به راحتی تخلفات گسترده رخ می‌دهد. او حالا به اطلاعیه جدید سازمان حفاظت محیط زیست هم اشاره می‌کند. اطلاعیه‌ای که علی‌الحساب می‌گوید این مجموعه باید تعطیل باشد: «این اطلاعیه پر از ابهام است. کلی‌گویی دارد و به صورت مشخص و دقیق واضح نیست که محل نگهداری حیوانات باغ وحش صفادشت چه ایرادی داشته؟ محیط زیست صراحتا باید اعلام کند که محل نگهداری هر حیوان چه ایراداتی داشته است. آیا وسعت قفس‌ها محل اشکال است؟ الزامات دامپزشکی رعایت نشده؟ مخاطرات بهداشتی در میان است؟ تغذیه و درمان حیوانات بدون ایراد بوده؟ و ده‌ها سوال دیگر. پرداختن به این نواقص در قالب کلی‌گویی، کمکی به وضعیت باغ وحش صفادشت نمی‌کند. آنجا چند وقت دیگر مجدد باز می‌شود و ما نه می‌دانیم دقیقا چرا بسته شده و حالا چرا باز شده است.»
به گفته کشمیری این وضعیت بسیار غیرشفاف است و در چنین شرایطی نمی‌توان به بهبود شرایط امیدوار بود. از سوی دیگر، زمانی که باغ وحش باز بود و بازدید مردم جریان داشت، با چنان وضعیت نابسامانی در مقابل دیدگان مردم روبه‌رو بودیم، حالا که قرار است درهای باغ وحش بسته شود هیچ معلوم نیست پشت دیوارهای باغ وحش چه اتفاقی خواهد افتاد: «امنیت و سلامت ساکنان باغ وحش صفادشت در این روزها چگونه تامین و تضمین می‌شود. با این اوصاف، این تعطیلی می‌تواند نگران‌کننده نیز باشد.»
کشمیری بار دیگر با تاکید بر اینکه هیچ آماری از تعداد حیوانات باغ وحش‌ها و باغ پرندگان کشور در دست نیست و بانک اطلاعاتی وجود ندارد می‌گوید: «همه این انتقادات ما تکراری است و سال‌هاست در جلسات مختلف و رسانه‌های گوناگون آن را تکرار کرده‌ایم اما اراده‌ای از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای شفاف‌سازی دراین‌باره وجود ندارد. سازمان تمام این آمارها را دارد اما مردم همچنان نامحرمند و به ما چیزی ارائه نمی‌شود.»
نظر شما